Kerkstromingen Nederland Het Nederlands Dagblad heeft een zomerserie gewijd aan kerkstromingen die in Nederland vrij klein zijn en daardoor vaak onbekend. Wat weet je bijvoorbeeld over de Zevendedags Adventisten? Of over de Kerk van de Nazarener? Op 21 augustus waren de Lutheranen aan de beurt. Ik laat het artikel hier volgen. Het roept vast veel herkenning op! ds. Dirk Ophoff De vrolijke vroomheid van de lutheranen: ‘Wij zijn wat bourgondischer dan calvinisten’ Wereldwijd zijn het er zo’n tachtig miljoen, Nederland kent er net elfduizend. Een zelfstandige kerk hebben ze al sinds 2004 niet meer. Waarom zou je lutheraan worden? ‘Alles draait bij ons om de genade van God.’ Dominee Hetty Brederoo (41) weet wel waarom het lutheranisme haar zo aanspreekt. De waardige liturgie, de kerkmuziek, het internationale karakter en natuurlijk de ‘vrolijke vroomheid’ waarmee lutheranen in het leven en het geloof staan. ‘Je mag komen zoals je bent, iedereen is welkom. We zijn en blijven zondaren, maar iedereen is welkom bij God.’ De Utrechtse predikant is op dit moment in Polen, in Krakau bij de ‘Lutheran Summer School’. Met 35 dominees en kerkleden uit zo’n tien lutherse gemeenten in Nederland zijn ze daar naartoe. ‘In Nederland zijn maar weinig lutheranen. Er is vanouds daarom een hechte onderlinge band.’ En dan zijn er alle internationale contacten. ‘We zijn een wereldkerk. Dat is echt anders dan bij veel gereformeerde kerken.’ Dat internationale merk je ook in plaatselijke gemeenten. Veel kerkleden hebben buitenlandse roots. Relatief veel Surinamers zijn luthers en ook haken er in lutherse gemeenten geregeld expats uit Duitsland of Scandinavië aan. Het lutheranisme is de oudste protestantse beweging op Nederlandse bodem. De activiteiten van de Duitse reformator Maarten Luther en zijn kritiek op de toenmalige Katholieke Kerk sloegen al snel aan in handelssteden zoals Antwerpen. De eerste martelaren voor het protestantse geloof in de Lage Landen waren twee Antwerpse monniken die zich door Luther aangesproken voelden. Op 1 juli 1523, dit jaar precies 500jaar geleden, werden ze op de Grote Markt in Brussel levend verbrand. Waarom is het getalsmatig nooit echt wat geworden met de lutheranen in Nederland? Na de lutherse invloed kwam die van Calvijn en de gereformeerde Reformatie. Meer dan Luther, die hamerde op gehoorzaamheid aan de overheid als dienares van God, zagen de calvinisten ruimte voor een ‘recht van opstand’. Dat sprak aan in de noordelijke Lage Landen, waar men zich onderdrukt voelde door Spanje. In 1573 ging de geboren Lutheraan Willem van Oranje over naar de Gereformeerde Kerk. Geen beladen avondmaal In de Republiek moesten niet alleen katholieken maar ook lutheranen in schuilkerken bijeenkomen (kerkgebouwen die van buiten niet als zodanig herkenbaar zijn). Daaraan kwam in 1798 een eind. Beroemde Nederlandse lutheranen zijn minister-president Johan Rudolph Thorbecke, die in 1848 aan de basis van de Nederlandse parlementaire democratie stond, en Willem Einthoven die in 1924 een Nobelprijs kreeg voor de uitvinding van het hartfilmpje (ECG) in de geneeskunde. In 2004 gingen de lutheranen, na jaren van krimp, samen met gereformeerden en hervormden op in de Protestantse Kerk in Nederland (PKN). Lutherse gemeenten kunnen in die kerk zelfstandig blijven bestaan. Geregeld voelen leden van de lutherse gemeenten in de Protestantse kerk weerstand tegen ‘gereformeerde’ (al te starre) neigingen en voelen ze nog steeds een afstand tot hun kerkverband, ervaart Brederoo. ‘Het gevoel is: we maken wel deel uit van de PKN, maar doen de dingen op onze eigen manier.’ Een speciale commissie Bewaren en Inbrengen van de Lutherse Traditie (BILT) moet in de PKN ervoor zorgen dat het lutherse geluid gehoord blijft worden. Waarin verschillen lutheranen dan van de gereformeerden? ‘Wat mij meteen opviel’, vertelt Brederoo die van gereformeerden huize is, ‘is hoe het avondmaal bij de lutheranen wordt beleefd. In een gereformeerde kerk komen er bij een avondmaalsdienst minder mensen, de diensten duren ‘te lang’ en mensen voelen zich bekeken. In de lutherse kerkdiensten vieren we váker het avondmaal, en als we dat doen, komen er juist meer mensen. Er is niet die beladenheid. Het is er lichter en toch serieus.’ Dat heeft met de lutherse kijk op het avondmaal te maken, denkt ze. Daarin is Christus werkelijk in brood en wijn aanwezig. Lutheranen heten door hun openheid naar de samenleving en moderne vragen soms vrijzinnig. ‘Maar in de theologie en in de liturgie zijn we dat zeker niet. Daar klinken de traditionele, orthodoxe woorden. Lutherse vieringen lijken nogal op die van katholieken.’ In de geloofsbeleving zijn lutheranen echter opener. ‘Wat je moet geloven, wordt je bij ons niet opgelegd. Iedereen is welkom, omdat het voor Luther en voor ons allemaal begint met de genade van God.’ De lutheranen zagen als een van de eersten ruimte voorvrouwelijke predikanten en het zegenen van paren van gelijk geslacht. Gods genade die voor alles gaat, is fundamenteel voor de lutherse theologie, legt Brederoo uit. ‘In iedere dienst moet het woord genade vallen.’ De lutherse spiritualiteit van ‘vrolijke vroomheid’ om die bevrijdende werkelijkheid mag in de rest van de Protestantse Kerk en in andere kerken best wat meer aandacht krijgen, vindt ze. ‘Door onze geloofsbeleving zijn wij wat bourgondischer dan de calvinisten. Je mag bij God zijn zoals je bent.’ Waar vind je de lutheranen? Duitsland telt de meeste lutheranen ter wereld: zo’n 19 miljoen. De nummers twee en drie zijn Ethiopië (10 miljoen) en Tanzania (8 miljoen). Dan volgen de Scandinavische landen, waar de Lutherse kerk eeuwenlang staatskerk was, en de Verenigde Staten met zo’n drie miljoen lutherse gelovigen. De Lutherse Wereld Federatie (LWF) telt 77miljoen gelovigen en 148 lid kerken. Het aantal lutheranen groeit wereldwijd met zo’n twee procent per jaar, met name op het zuidelijk halfrond en in Azië. In Nederland hield de Evangelisch-Lutherse Kerk in het Koninkrijk der Nederlanden in 2004 op te bestaan. De lutheranen gingen toen op in de nieuwe Protestantse Kerk in Nederland(PKN). Op dit moment noemen ongeveer 11.000 protestanten in Nederland zich luthers. Dit verhaal, geschreven door Dick Schinkelshoek, is overgenomen uit het Nederlands Dagblad, de kwaliteitskrant van christelijk Nederland. Meer lezen? Ga naar www.nd.nl/abonnementen . De Steen In het water ligt er een steen Door de stroming voortgedragen Niemand die weet waarheen Langzaam laat die steen zich slijpen Door de wetten van de natuur Nog jaren moeten rijpen Want schoonheid komt niet in een uur De scherpe randjes zullen verdwijnen En gaan over in een mooie gloed De steen die is gaan verschijnen Door de werking van eb en vloed En uiteindelijk aan het einde van de reis Is de steen volkomen geslepen Schoonheid heeft geen enkele prijs Maar wordt geschonken door het leven